Co z udziałami w uwłaszczonej spółdzielni?
Pytanie:
Pracowałem w Spółdzielni Pracy przez 14 lat. Byłem także jej członkiem. Mam 6000 zł udziałów, których zwrot otrzymam po Walnym Zgromadzeniu. Przez lata spółdzielnia uwłaszczyła się, jej majątek to obecnie kilkanaście milionów złotych. Wielu członków odeszło na emerytury lub zwolniło się w poszukiwaniu lepiej płatnej pracy. Ze 170-ciu członków zostało około 100. Moje pytanie to: Czy cały ten majątek, za który płaciło tylu, ma zostać dla nielicznych, których jest coraz mniej?. Czy osoby, które przez dwanaście lat spłacały uwłaszczenie mają patrzeć, jak inni się bogacą? Czy my, byli członkowie, możemy domagać się pieniędzy od Spółdzielni?
Odpowiedź:
Odpowiedzi udzielamy jedynie w oparciu o informacje zawarte w zapytaniu, nie odnosząc się do konkretnej Spółdzielni, postanowień jej statutu i uchwał. Spółdzielnię pracy stanowią jej członkowie posiadający odpowiednie udziały członkowskie, którzy jednocześnie pozostają w stosunku pracy ze spółdzielnią. Najwyższym organem spółdzielni jest Walne Zgromadzenie Członków, które musi być zwołane przynajmniej raz do roku, w czym 6 miesięcy po upływie roku obrachunkowego. Rada Nadzorcza nadzoruje i kontroluje działalność Spółdzielni oraz czuwa nad właściwym wykonywaniem przez Spółdzielnię jej zadań Statutowych. Majątek Spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Członkowie Spółdzielni mogą podjąć uchwały na walnym zgromadzeniu spółdzielni, na mocy których zmianie ulegną zapisy w statucie dotyczące podziału majątku spółdzielni po jego sprzedaży. Zgodnie z przepisami "(...) Udział w podziale majątku spółdzielni, przeznaczonym do podziału między członków, przysługuje wszystkim członkom należącym do spółdzielni w dniu, w którym odbywa się walne zgromadzenie podejmujące decyzję o likwidacji". Majątek spółdzielni pozostały po likwidacji przeznaczony zostaje do podziału między członków spółdzielni wg stanu na dzień podjęcia decyzji o likwidacji spółdzielni - artykuł 125 par 5, 5a prawa spółdzielczego". W spółdzielniach mamy do czynienia z tzw. zasadą zmienności funduszu udziałowego. Zasada ta jest przeciwieństwem obowiązującej w spółkach kapitałowych zasady nienaruszalności kapitału. Jest ona skutkiem zmiennego składu osobowego. Przepis art. 19 stanowi, że członek spółdzielni jest obowiązany do wniesienia wpisowego oraz zadeklarowanych udziałów stosownie do postanowień statutu. Członek spółdzielni uczestniczy w pokrywaniu strat do wysokości zadeklarowanych udziałów. Członek spółdzielni nie odpowiada wobec wierzycieli spółdzielni za jej zobowiązania. W myśl prawa spółdzielczego wniesienie przez członka spółdzielni udziałów jest jego zobowiązaniem. Członek w deklaracji przystąpienia określa ilość udziałów, które winien wpłacić do spółdzielni. Udziały członek wnosi jednorazowo lub ratalnie (zależy od postanowień statutu). Członek spółdzielni obowiązany jest zadeklarować jeden udział, jeżeli statut nie zobowiązuje członków do zadeklarowania większej ilości. W przeciwieństwie do spółek prawa handlowego, w których ustala się minimalną kwotę kapitału zakładowego oraz minimalną wysokość udziału, prawo spółdzielcze nie określa wysokości funduszu udziałowego, ponieważ fundusz ten cechuje zmienność, zaś kwestę wysokości i ilości udziałów pozostawia do uregulowania w statucie. Ze sformułowania, że członek spółdzielni jest zobowiązany zadeklarować, co najmniej 1 udział, wynika, że nie istnieje członkostwo bezudziałowe. Nie można w czasie trwania zbyć np. sprzedać, darować lub zastawić udziałów. Członek ma prawo rozporządzać swoimi roszczeniami - o zwrot udziałów (po zatwierdzeniu bilansu). Ponadto członek ma prawo do nadwyżki bilansowej. Często więc nasuwa się pytanie: czyja jest Spółdzielnia? Odpowiedź brzmi: według prawa Spółdzielnia należy do udziałowców. Wartość tych udziałów wynosić może łącznie np. 200.000 zł, zaś wartość majątku Spółdzielni to np. 3.000.000 zł. Wynika z tego, że udziały członków nie stanowią nawet 10% wartości majątku. Gdyby Spółdzielnia została zlikwidowana/przekształcona, udziały członkowskie zostałyby zwaloryzowane w ten sposób, że całość majątku Spółdzielni zostałaby podzielona między jej udziałowców. Może powstać pytanie: dlaczego nie dążą oni do waloryzacji udziałów już teraz. Co stoi na przeszkodzie? Obecnie prawnie jest możliwe przekształcenie Spółdzielni przez jej zlikwidowanie i utworzenie spółki prawa handlowego na majątku Spółdzielni. Wówczas nasi członkowie otrzymaliby stosowne zwaloryzowane 10-krotnie udziały w tej spółce. Ale wówczas powstaje także problem zapłaty przez udziałowców spółki dość pokaźnego podatku na rzecz Skarbu Państwa od objętych udziałów i ewentualnie jeszcze także inne problemy prawne bądź podatkowe.
Wróć
