Prawo do zachowku po 30 latach od przeniesienia własności nieruchomości
Pytanie:
Mam 55 lat. Gdy miałem 17 lat rodzice bez mojej wiedzy przepisali gospodarkę i dom bratu, tylko po to, żeby nie musiał on iść do wojska. Byłem wówczas nie pełnoletni i nic o tym nie wiedziałem. Dowiedziałem się o tym niedawno, po śmierci rodziców. Czy jest szansa odzyskania mojej części spadku po rodzicach?
Odpowiedź:
Przede wszystkim należy zaznaczyć, że rodzice mieli prawo dysponować swoją własnością, wedle własnej woli. Nie musieli Pana powiadamiać o tym, że zadysponowali swoim majątkiem. Spadkiem jest po ich śmierci to, co posiadali w chwili śmierci. Tak więc co do zasady nieruchomość ta wogóle do spadku nie wchodzi, bo już dawno jej rodzice nie posiadali zanim zmarli. Jeśli jeszcze coś rodzice mieli w chwili śmierci, to te rzeczy bądź nieruchomości wchodzą w skład spadku, który Pan nabył. By stał się Pan spadkobiercą, niezbędne jest dokonanie u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia, lub też w sądzie przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Obecnie nie ma również znaczenia to, w jakim celu wówczas przenieśli własność na Pana brata. Po latach mogli też, gdy już cel ten utracił znaczenie, uzgodnić z bratem inną dyspozycję co do tej nieruchomości, gdyby taka była ich wola. W opisanym przez Pana przypadku należy jednak rozważyć, czy jeżeli nic Pan nie otrzyma w spadku, to czy nie należy się Panu prawo do tzw. zachowku. Ustawodawca poprzez instytucję zachowku chroni interesy spadkobierców ustawowych, gdyby majątek np. w drodze właśnie darowizny został przed śmiercią spadkodawcy przeniesiony na kogoś innego. Zgodnie z art. 994 par. 1 Kodeksu cywilnego nie podlega doliczeniu do spadku darowizna dokonana wcześniej niż 10 lat przed otwarciem spadku. W Pana przypadku było to około 30 lat temu. Przyjęta w powyższym przepisie dziesięcioletnia cezura czasowa dotyczy darowizn dokonanych przez spadkodawcę tylko na rzecz osób trzecich. Natomiast darowizny uczynione na rzecz spadkobierców albo uprawnionych do zachowku dolicza się do spadku niezależnie od tego, kiedy zostały dokonane. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w sprawie III CZP 136/10. Istnieją zatem podstawy do przyjęcia, że darowizna dokonana przez Pana rodziców na brata podlega doliczeniu do spadku na podstawie art. 994 par. 1 Kodeksu cywilnego, a więc istnieje substrat spadku, od którego obliczany jest zachowek. Teraz przechodząc do tego co może i powinien Pan zrobić. Przede wszystkim tak jak wyżej napisaliśmy, powinien Pan niezwłocznie zdobyć dokument, który będzie stwierdzał, że nabył Pan spadek po rodzicach. Jeśli brat uda się z Panem do notariusza, to tam może Pan taką sprawę załatwić od ręki. Jeżeli brat nie wyrazi woli współdziałania, to pozostaje Panu wówczas złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku do sądu. Efekt końcowy jest ten sam, tyle że na rozpatrzenie sprawy przez sąd czeka się dłużej. Moment dowiedzenia się przez Pana ma tutaj znaczenie. Rozpoczął bieg termin przedawnienia możliwości domagania się zachowku (5 lat). Złożenie wniosku o stwierdzenia nabycia spadku taki bieg przedawnienia przerywa. Po uzyskaniu dokumentu stwierdzającego, że nabył Pan spadek po rodzicach, może Pan wpierw wezwać pisemnie (listem poleconym) brata do zapłaty zachowku. Kopię wezwania wraz z dowodem nadania należy przechowywać. Jeżeli brat nie rozliczy się z Panem, to wówczas może Pan wystąpić do sądu z pozwem o zapłatę należnego zachowku.
Wróć
